Zorgen om gevolgen importverbod Russische olie: ‘Wel krapte, geen dieseltekort’

Onderweg 16-11-2022
Zorgen om gevolgen importverbod Russische olie: ‘Wel krapte, geen dieseltekort’

5 december is traditioneel een dag met leuke verrassingen. Voor het wegtransport en andere dieselgebruikers wacht dit jaar een minder leuke ‘surprise’ op die datum: stijgende prijzen en het begin van een periode van krapte en mogelijk een dieseltekort. Al verwachten de branchevereniging van de Nederlandse oliesector en het ministerie van Economische Zaken en Klimaat dat het tot dat laatste niet komt. 

 

Erik Stroosma

Zorgen om gevolgen importverbod Russische olie: ‘Wel krapte, geen dieseltekort’

5 december wel gaat gebeuren. Met name kleine zelfstandige pomphouders maken zich daar zorgen over, zei Schoenmakers eind vorige maand tegen de NOS. Beta is de belangenvereniging voor zelfstandige tankstationondernemers en een van de partijen waarmee het NOS Journaal sprak voor een item over het dreigend dieseltekort. Dat tekort is een mogelijk gevolg van een op Rusland gerichte sanctie van de Europese Commissie die op 5 december ingaat. Vanaf die datum is de invoer van Russische ruwe olie in de Europese Unie verboden. Twee maanden later, vanaf 5 februari, geldt dat ook voor geraffineerde olieproducten, waaronder diesel. Het besluit over het sanctiepakket waarvan dat olie-embargo deel uitmaakt, viel eind mei. Daarna bleef het lang stil rond dit onderwerp totdat De Telegraaf op 3 oktober kopte dat er een ‘tekort aan diesel dreigt in Europa’. Drie weken later besteedde EenVandaag er aandacht aan en was dat ‘dreigende tekort’ inmiddels uitgegroeid tot het ‘niet uitsluiten van autovrije zondagen en een avondklok voor dieselauto’s’. Daarbij citeerde het tv-programma voorzitter Elisabeth Post van TLN. In diezelfde week opende het reeds genoemde NOS Journaal met een item over dit onderwerp. 

Zorgen om gevolgen importverbod Russische olie: ‘Wel krapte, geen dieseltekort’

Wel of geen dieseltekort? 

Van een dreiging onder de oppervlakte staat het eventuele aanstaande dieseltekort opeens in de spotlight. Bijna alle media gaan voor dit item te rade bij de Vereniging Energie voor Mobiliteit en Industrie: VeMoBin. Tot begin oktober heette die brancheorganisatie, die de oliesector in Nederland vertegenwoordigt, Vereniging Nederlandse Petroleum Industrie. De Telegraaf combineerde het nieuws van de naamsverandering met een interview met VeMoBin-voorzitter en manager van de ExxonMobil-raffinaderij in Rotterdam Stefaan van Severen over de impact van het komende invoerverbod van Russische olie. ‘Er komt een tekort aan diesel’, citeerde de krant Van Severen in de eerste zin en daarmee was de toon gezet, ondanks nuanceringen verderop in dat artikel. 

Het nieuws van het dreigende tekort en het nog duurder worden van diesel werd door verschillende media opgepikt, maar volgens VeMoBin-directeur Erik Klooster lag het accent daarbij iets te veel op een mogelijk dieseltekort. “Dat de prijzen van diesel na 5 december gaan stijgen is evident”, zegt hij. “Maar een fysiek tekort aan diesel in Europa lijkt mij onwaarschijnlijk en in Nederland helemaal. Ons land zit met de havens van Rotterdam en Amsterdam op de eerste rij als het om de olie-invoer gaat en ook is hier veel raffinagecapaciteit. Dieper Europa in, op plekken die aan het einde van de supplychain zitten, zou het wel kunnen voorkomen dat er niet altijd diesel verkrijgbaar is.” 

Noodplan voor oliecrisis 

Dat het importverbod op Russische olie en olieproducten met name gevolgen voor de dieselgebruikers zal hebben, komt volgens Klooster door de eigenschappen van de zogenoemde Oeral-olie. “De ruwe olie uit Rusland heeft een zware structuur en dat maakt het heel geschikt voor het maken van diesel. In Europa is al jaren een tekort aan raffinagecapaciteit voor diesel, waardoor ongeveer 20 procent van de benodigde hoeveelheid kant-en-klaar wordt ingevoerd. Daarvan komt 40 procent uit Rusland.” 

Hoewel de oliesector een fysiek tekort in Nederland onwaarschijnlijk acht, zijn sectoren die afhankelijk zijn van diesel er niet gerust op. “Ik ben echt bezorgd dat we straks niet genoeg hebben om iedereen te kunnen laten doorrijden”, zei Elisabeth Post bij EenVandaag. TLN trekt daarom al enige tijd in Den Haag op de bel. Ook als het gaat om het beheersbaar houden van de dieselprijzen.

Voor een situatie waarin diesel op rantsoen verkrijgbaar is, zijn ‘momenteel geen indicaties’.

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat werkt inmiddels aan een noodplan voor een oliecrisis. Op 1 oktober meldde RTL Nieuws dat de Algemene Rekenkamer had geconstateerd dat zo een plan ontbrak. Volgens een woordvoerder van het ministerie is dat er wel, maar is dat erg oud en wordt dat momenteel geactualiseerd en aangepast. VeMoBin-directeur Erik Klooster vermoedt dat dit oude plan, het plan is dat destijds voor de oliecrisis van 1973 gemaakt is. 

Extreme situaties 

In het nieuwe noodplan worden verschillende scenario’s uitgewerkt en staat onder meer wie wanneer gebruik mag maken van de strategische olievoorraad. Met die voorraad kan Nederland negentig dagen vooruit, maar in geval van nood zal die olie, waaronder diesel, niet voor iedereen beschikbaar zijn. De woordvoerder van EZK zegt “geen indicaties te hebben dat dit soort extreme situaties zich zullen voordoen”. Over de verdere inhoud van het plan en wat daarin bijvoorbeeld staat met betrekking tot het wegvervoer kan hij niets kwijt. “Vóór 5 december wordt het aan de minister (Rob Jetten, ES) voorgelegd. Begin volgend jaar gaat het naar de Tweede Kamer en de verwachting is dat er in het voorjaar een definitief en goedgekeurd noodplan is.” 

Dieselvoorraad aanleggen 

Ondertussen nemen verschillende transporteurs maatregelen om zich voor te bereiden op de krapte en een mogelijke tekort. Een daarvan is de Van Opdorp Transportgroep in Sas van Gent. “Met onze dieselleverancier en een partij in Antwerpen hebben wij afspraken gemaakt”, zegt algemeen directeur Wesley van Hoeijen. “Op het moment dat er tekorten dreigen te komen, kunnen we in Antwerpen een significant aantal liters opslaan. Genoeg om drie maanden te kunnen overbruggen. Ook hebben we afspraken gemaakt met andere partijen in de regio die veel diesel gebruiken. Collectief gaan we een x-aantal miljoen liter opslaan in Antwerpen zodat er continu voorraad is.”