‘Elke crimineel heeft transport nodig’

Hoe groot het probleem precies is, is lastig te zeggen, maar dat drugscriminaliteit een probleem is in de transportsector, dat staat als een paal boven water. “Elke crimineel heeft transport nodig. Dat maakt de sector, en dan met name het vrachtwagenvervoer, heel erg kwetsbaar”, vertelt Tymen van Vooren van Taskforce-RIEC Brabant-Zeeland, een overheidsorgaan om georganiseerde criminaliteit tegen te gaan. “Daar komt bij dat Nederland functioneert als doorvoerland. Drugs komen hier in de havens aan en moeten verder over land worden vervoerd. Meestal gaat het om cocaïne uit Zuid-Amerika. Vooral fruittransport wordt hiervoor gebruikt.”

Impact voor transport

Een woordvoerder van Transport & Logistiek Nederland (TLN) beaamt: “Vooral in de havens hebben we met drugscriminaliteit te maken.” De impact is volgens hem groot. Insluipers kunnen ervoor zorgen dat haventerminals stil komen te liggen, de veiligheid van medewerkers kan in het gedrang komen en goed en betrouwbaar personeel vinden wordt een steeds grotere uitdaging. “Een grote zorg voor ondernemers is dat medewerkers benaderd worden door criminelen. Mijn inschatting is dat de helft van de medewerkers in de transport en logistiek wel eens benaderd is voor zaken die niet door de beugel kunnen.”

Vrachtwagenchauffeurs kunnen op verschillende manier slachtoffer worden van drugcriminaliteit. Het gebeurt volgens Van Vooren vaak dat ze niet eens weten dat er drugs in hun lading verstopt zit. “Chauffeurs worden soms onderweg klemgereden. De criminelen kunnen dan de drugs uit de vrachtwagen halen of de chauffeur dwingen naar een specifieke locatie te rijden. Het gebeurt ook dat de chauffeur onderweg gebeld wordt en een andere afleverlocatie krijgt opgelegd.”

Dit artikel krijg je cadeau van Routiers.
Voortaan alles lezen?
Neem dan een abonnement! 

Ook zijn er drugscriminelen die een eigen transportbedrijf opzetten om de logistiek van drugs te faciliteren. Ze vervoeren dan ook normale lading om hun drugs te verhullen. “Dergelijke bedrijven staan bij de KvK soms gewoon ingeschreven op een woonhuis”, vertelt Van Vooren. “Dat is verdacht. De locatie van de bedrijven is vaak helemaal niet ingericht om de te transporteren goederen op te slaan en indien nodig te koelen. Wat we ook zien is dat criminelen bij bedrijven in de logistieke keten infiltreren of medewerkers ronselen. Criminelen zijn vindingrijk in het voor elkaar krijgen van de drugstransporten.”

Verdachte signalen

Met Operatie Zelos, een serious game die via iedere webbrowser te spelen is, willen de initiatiefnemers (zie kader) dat medewerkers in de transportsector verdachte praktijken gaan herkennen. “Vrachtwagenchauffeurs en planners kunnen bijvoorbeeld al signalen oppikken”, merkt Van Vooren op. “Met de game Operatie Zelos proberen we hen daar bewust van te maken. Zij zijn de oren en ogen in het veld. Zonder goede signalen van hun kant, kunnen we drugscriminaliteit niet onderscheppen. Het is dus belangrijk dat zij de signalen herkennen en weten waar ze deze moeten melden.”

Operatie Zelos is er ook voor andere partijen, zoals ketenpartners, overheidsmedewerkers en havenbedrijven. “Eigenlijk alle partijen rondom land- en zeevervoer”, vertelt Van Vooren. “De game helpt om inzicht te krijgen in hoe drugscriminaliteit in zijn werk gaat.”

Chauffeurs en planners zijn belangrijke schakels. “Maar het zijn niet per se lezers. We wilden de kennis op een leuke en effectieve manier overbrengen. Spelen en tegelijkertijd écht wat leren. Er zitten bepaalde elementen in de game die heel tof zijn, zoals de inval van een arrestatieteam.”

Speler moet keuzes maken

Als speler van Operatie Zelos volg je iemand in filmsetting. Eerst is dat de planner op kantoor die een aanvraag binnenkrijgt waar wat verdachte zaken aan hangen. Zo is de mail afkomstig van een Gmail-account en ontbreekt er een duidelijk bedrijfslogo. De planner vertrouwt de zaak niet helemaal. Als speler krijg je steeds een aantal keuzes voorgelegd, ook als je later in de huid van de vrachtwagenchauffeur kruipt. Op basis van de keuzes die je maakt, gaat het spel een bepaalde weg in. Hoe meer verdachte signalen je herkent, hoe meer punten je behaalt en hoe beter het einde van de game.

Sommige dingen in Operatie Zelos zijn heel makkelijk te zien, andere signalen zijn minder makkelijk te herkennen. “Dat zorgt ervoor dat je aan het denken wordt gezet”, vertelt de woordvoerder van TLN die de game zelf ook heeft gespeeld. “Soms zit het hem in kleine dingen. Je hebt altijd telefonisch contact met een klant en ineens vraagt hij via Whatsapp of je nog even dit of dat kan doen. Waarom stuurt hij je naar zo’n rare plaats? In de waan van alledag sta je er misschien niet bij stil. Daarom is het goed dat Operatie Zelos werkt aan de bewustwording.”

Preventie belangrijke route

Dat dat nodig is, staat volgens de TLN-woordvoerder als een paal boven water. “Je schrikt als je ziet hoeveel mensen worden opgelicht of betrokken raken bij criminaliteit. Soms vraag je je af hoe dat kan, maar criminelen zijn enorm gehaaid.” Bovendien hebben criminelen vaak onbeperkt toegang tot geld en ze deinzen nergens voor terug. Er zijn helaas veel gevallen waarbij eigenaren en medewerkers ook in hun privésituatie worden gechanteerd. “Daarom is het belangrijk dat we met alle betrokken partijen naar oplossingen zoeken. Er zijn verschillende routes, zoals hogere straffen en digitale opsporing. Preventie is ook een belangrijke route en daar draagt Operatie Zelos aan bij. De game geeft veel informatie in korte tijd. Op een manier die aansluit bij de doelgroep.”

De game is gebaseerd op bestaande bedrijfssituaties en dus zo realistisch mogelijk gemaakt. “Het is een leuke game met een serieuze ondertoon, bedoeld als training”, vertelt Van Vooren. “Transportbedrijven kunnen hem ook als zodanig inzetten. Ons doel is dat bedrijven de game gaan meenemen in hun opleidingstraject en blijvend gebruiken.”

Bijna 2.000 mensen hebben de game inmiddels gespeeld. Dat aantal loopt nog steeds op, maar er zijn nog een aantal stappen nodig om ervoor te zorgen dat Operatie Zelos – en met name de achterliggende boodschap – landt bij de doelgroep. “We zijn nu druk bezig met het verder uitrollen van de game. Want voorkomen is altijd beter dan achteraf ingrijpen. Zeker als het om criminaliteit gaat.”

Operatie Zelos, een initiatief van…

Taskforce-RIEC Brabant-Zeeland is een regionaal samenwerkingsverband om ondermijning tegen te gaan. Een van de aandachtsgebieden is het bestrijden en voorkomen van georganiseerde criminaliteit in de transportsector. Dat gebeurt onder meer met het programma TFOC (Transport Facilitated Organized Crime). Onder die vlag is in november 2021 Operatie Zelos gelanceerd. Binnen het programma TFOC werken politie, Openbaar Ministerie, douane, belastingdienst, Koninklijke Marechaussee en gemeenten samen met de branche aan het weerbaar maken van chauffeurs, ondernemers en andere belangrijke spelers in de logistieke sector tegen criminele inmenging. Alle partijen zitten aan tafel, waardoor een integrale aanpak mogelijk is.
Operatie Zelos spelen? Klik hier!